Πραγματικό και Τεκμαρτό Εισόδημα: Φορολογική Αντιμετώπιση

Κατά την οργάνωση των φορολογικών μας, συχνά συναντάμε τους όρους “πραγματικό” και “τεκμαρτό” εισόδημα, χωρίς να αντιλαμβανόμαστε ακριβώς πώς διαφοροποιούνται.

Η διαφοροποίησή αυτή, μάλιστα, διαμορφώνει δύο εντελώς διαφορετικά ποσά εισοδήματος, επηρεάζοντας σημαντικά τη φορολογική μεταχείριση κάθε υπόχρεου.

Για να λυθεί, λοιπόν, κάθε μας απορία, στο σημερινό άρθρο θα μιλήσουμε για το

• Τι είναι το πραγματικό εισόδημα,
• Τι είναι το τεκμαρτό εισόδημα,
• Ποιες δαπάνες συνυπολογίζονται στο τεκμαρτό εισόδημα και
• Πώς αντιμετωπίζεται φορολογικά το τεκμαρτό εισόδημα.

Ας ξεκινήσουμε με τους βασικούς ορισμούς.

Τι Είναι το Πραγματικό Εισόδημα;

Πραγματικό εισόδημα είναι κατά κανόνα κάθε εισόδημα που νομίμως δηλώνεται στο έντυπο Ε1 της φορολογικής δήλωσης. Έτσι, ως πραγματικό εισόδημα νοούνται τα έσοδα από μισθωτή εργασία, επιχειρηματική δραστηριότητα, είσπραξη ενοικίων, συντάξεις, μερίσματα, κ.ά.

Στην περίπτωσή, όμως, που το πραγματικό εισόδημα έρχεται να συγκριθεί με το τεκμαρτό – όπως θα αναλύσουμε παρακάτω – σε αυτό συνυπολογίζονται και τα εξής:

1. Πραγματικά εισοδήματα που αποκτήθηκαν από τον φορολογούμενο, το/τη σύζυγό του και τα εξαρτώμενα μέλη του και απαλλάσσονται από το φόρο ή φορολογούνται με ειδικό τρόπο.
2. Χρηματικά ποσά που δεν θεωρούνται εισόδημα κατά τις ισχύουσες διατάξεις.
3. Χρηματικά ποσά που προέρχονται από τη διάθεση περιουσιακών στοιχείων.
4. Εισαγωγή συναλλάγματος που δεν εκχωρείται υποχρεωτικά στην Τράπεζα της Ελλάδος, εφόσον δικαιολογείται η απόκτησή του στην αλλοδαπή.
5. Δάνεια, τα οποία έχουν ληφθεί και αποδεικνύονται με έγγραφα στοιχεία που φέρουν βέβαιη χρονολογία.
6. Δωρεά ή γονική παροχή χρηματικών ποσών, για την οποία η φορολογική δήλωση έχει υποβληθεί μέχρι τη λήξη του έτους στο οποίο πραγματοποιήθηκε η σχετική δαπάνη.
7. Ανάλωση κεφαλαίου που αποδεδειγμένα έχει φορολογηθεί κατά τα προηγούμενα έτη ή νόμιμα έχει απαλλαγεί από το φόρο.

Ας προχωρήσουμε, τώρα, στο πώς υπολογίζεται το τεκμαρτό εισόδημα.

Τι Είναι το Τεκμαρτό Εισόδημα;

Σε αντίθεση με το πραγματικό εισόδημα, τεκμαρτό εισόδημα είναι εκείνο που η φορολογική διοίκηση συμπεραίνει πως υφίσταται λόγω συγκεκριμένων δαπανών που πραγματοποιεί ο φορολογούμενος.

Συχνά, μάλιστα, το τεκμαρτό εισόδημα αντικατοπτρίζει ακριβέστερα την εισοδηματική κατάσταση του φορολογουμένου, όταν τα έξοδά του υποδηλώνουν την ύπαρξη εισοδήματος μεγαλύτερου από αυτό που δηλώνεται τυπικά στη φορολογική διοίκηση.

Για να κατανοήσουμε πληρέστερα πώς καθορίζεται το τεκμαρτό εισόδημα, ας δούμε ποιες δαπάνες το συνιστούν.

Ποιες Δαπάνες Συνυπολογίζονται στο Τεκμαρτό Εισόδημα;

Οι δαπάνες που συνυπολογίζονται στο τεκμαρτό εισόδημα διακρίνονται σε δύο κατηγορίες:

• Τις αντικειμενικές δαπάνες και υπηρεσίες και
• Τις δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων.

Α. Αντικειμενικές δαπάνες και υπηρεσίες

Στις αντικειμενικές δαπάνες και υπηρεσίες του τεκμαρτού εισοδήματος περιλαμβάνονται τα τεκμήρια που ισχύουν και στην περίπτωση του φόρου πολυτελείας συν ορισμένα επιπλέον. Συνολικά, λοιπόν, συνυπολογίζονται:

1. Η ετήσια αντικειμενική δαπάνη με βάση τα τετραγωνικά μέτρα της ιδιοκατοικούμενης ή μισθωμένης ή της δωρεάν παραχωρούμενης κύριας κατοικίας που ορίζεται κλιμακωτά.
2. Η ετήσια αντικειμενική δαπάνη των βοηθητικών χώρων της κύριας κατοικίας που ορίζεται ποσό 40€ το τετραγωνικό μέτρο.
3. Η ετήσια αντικειμενική δαπάνη που εκτιμάται με βάση τα τετραγωνικά μέτρα μίας ή περισσοτέρων ιδιοκατοικούμενων ή μισθωμένων δευτερευουσών κατοικιών, καθώς και των βοηθητικών χώρων αυτών στο 1/2 της ετήσιας αντικειμενικής δαπάνης που αναφέρεται στις δύο παραπάνω περιπτώσεις.
4. Η ετήσια αντικειμενική δαπάνη επιβατικού Ι.Χ., εκτός για τα Ι.Χ. που διαθέτουν πιστοποιητικό αυθεντικότητας ή είναι ειδικά διασκευασμένα για κινητικά αναπήρους.
5. Η ετήσια αντικειμενική δαπάνη που καταβάλλεται για ιδιωτικά σχολεία στοιχειώδους και μέσης εκπαίδευσης, με εξαίρεση τα εσπερινά γυμνάσια και λύκεια, καθώς και τα ειδικά σχολεία ατόμων με ειδικές ανάγκες.
6. Η ετήσια αντικειμενική δαπάνη που καταβάλλεται για οικιακούς βοηθούς, οδηγούς αυτοκινήτων, δασκάλους και λοιπό προσωπικό. Βέβαια, αυτή δεν εφαρμόζεται, όταν ο φορολογούμενος απασχολεί έναν μόνο οικιακό βοηθό ή όταν ο ίδιος ή πρόσωπο που συνοικεί με αυτόν και τον βαρύνει έχει αναπηρία εξήντα επτά τοις εκατό και πάνω (67%) από διανοητική καθυστέρηση ή φυσική αναπηρία ή είναι ηλικίας άνω των εξήντα πέντε (65) ετών και απασχολεί έναν νοσοκόμο.
7. Η ετήσια αντικειμενική δαπάνη με βάση σκάφη αναψυχής ιδιωτικής χρήσης, κυριότητας ή κατοχής του φορολογουμένου, της συζύγου του ή των προσώπων που τους βαρύνουν.
8. Η ετήσια αντικειμενική δαπάνη για αεροσκάφη, ελικόπτερα και ανεμόπτερα κυριότητας ή κατοχής του φορολογουμένου και των εξαρτώμενων μελών.
9. Η ετήσια αντικειμενική δαπάνη, εξωτερικής ή εσωτερικής δεξαμενής κολύμβησης που προκύπτει για τον κύριο ή κάτοχο αυτής.
10. Η ελάχιστη ετήσια αντικειμενική δαπάνη του φορολογούμενου που ορίζεται σε 3.000€ ευρώ για τον άγαμο και σε 5.000€ ευρώ για τους συζύγους που υποβάλλουν κοινή δήλωση, εφόσον δηλώνεται πραγματικό ή τεκμαρτό εισόδημα.

Β. Δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων

Αντιθέτως, οι δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων που συμπεριλαμβάνονται στο τεκμαρτό εισόδημα αφορούν κάθε χρηματικό ποσό που καταβάλλεται για:

1. Αγορά ή χρηματοδοτική μίσθωση αυτοκινήτων, δίτροχων ή τρίτροχων αυτοκινούμενων οχημάτων, πλοίων αναψυχής και λοιπών σκαφών αναψυχής, αεροσκαφών και κινητών πραγμάτων μεγάλης αξίας άνω των 10.000€.
2. Αγορά επιχειρήσεων ή σύσταση ή αύξηση του κεφαλαίου επιχειρήσεων που λειτουργούν ατομικώς ή με τη μορφή ΟΕ, ΕΕ, ΑΕ, ΕΠΕ, ΙΚΕ, κοινωνίας, κοινοπραξίας ή αστικής εταιρίας ή αγορά εταιρικών μερίδων και χρεογράφων γενικώς.
3. Καταβολές που πραγματοποιούνται για τα ασφαλιστικά επενδυτικά συμβόλαια, κατά το μέρος που αποτελούν επενδυτικό προϊόν.
4. Αγορά ή χρονομεριστική ή χρηματοδοτική μίσθωση ακινήτων ή ανέγερση οικοδομών ή κατασκευή δεξαμενής κολύμβησης.
5. Χορήγηση δανείων προς οποιονδήποτε.
6. Η ετήσια δαπάνη για δωρεές, γονικές παροχές ή χορηγίες χρηματικών ποσών, εφόσον αυτά υπερβαίνουν ετησίως 300€ ευρώ.

Εδώ, εξαιρούνται οι δωρεές προς το Δημόσιο και λοιπές οντότητες που εξαρτώνται, εποπτεύονται ή επιχορηγούνται από αυτό, καθώς και εκείνες προς τα κοινωφελή ιδρύματα, τα ημεδαπά νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου κοινωφελή ή μη κερδοσκοπικού και πολιτιστικού σκοπού.

7. Απόσβεση δανείων ή πιστώσεων οποιασδήποτε μορφής, συμπεριλαμβανομένων των τόκων.

Έχοντας συγκεντρώσει, λοιπόν, όλα τα ποσά που συνυπολογίζονται στο πραγματικό και τεκμαρτό εισόδημα αντίστοιχα, είναι σημαντικό να δούμε πώς φορολογείται το τεκμαρτό εισόδημα σε σχέση με το πραγματικό.

Πώς Αντιμετωπίζεται Φορολογικά το Τεκμαρτό Εισόδημα;

Σε πρώτο στάδιο, για την επιβολή του φόρου εισοδήματος λαμβάνεται υπόψη το πραγματικό εισόδημα όπως αυτό δηλώνεται στη φορολογική δήλωση.

Και εφόσον οι δαπάνες του φορολογουμένου μπορούν να δικαιολογηθούν βάσει του πραγματικού του εισοδήματος – δηλαδή το τεκμαρτό δεν ξεπερνά το πραγματικό – η κατάσταση μένει ως έχει.

Όταν, όμως, οι δαπάνες του φορολογουμένου ξεπερνούν το πραγματικό εισόδημα με τα πρόσθετα ποσά που αναφέραμε παραπάνω – δηλαδή το τεκμαρτό ξεπερνά το πραγματικό – τότε για το φόρο εισοδήματος λαμβάνεται υπόψη και το τεκμαρτό.

Πιο συγκεκριμένα, υπολογίζεται η διαφορά μεταξύ τεκμαρτού και πραγματικού εισοδήματος (τεκμαρτό μείον πραγματικό) και, έπειτα προστίθεται στο συνολικό φορολογητέο εισόδημα.

Το ποσό της διαφορά ακολουθεί τους ίδιους φορολογικούς συντελεστές που εφαρμόζονται και στη φορολογία εισοδήματος, όπως φαίνονται παρακάτω:

Δηλαδή, οι αυξημένες δαπάνες τεκμαρτού εισοδήματος έχουν ως συνέπεια και την επιβολή αυξημένων ποσών φόρου.

Μάλιστα, η προσθήκη της διαφοράς μεταξύ τεκμαρτού και πραγματικού εισοδήματος ενδέχεται να επηρεάσει την πλήρωση εισοδηματικών κριτηρίων για παροχές, όπως είναι το κοινωνικό οικιακό τιμολόγιο (ΚΟΤ), η επιταγή ακριβείας, το φοιτητικό στεγαστικό επίδομα, το επίδομα γέννας ή άλλα επιδόματα.

Με Λίγα Λόγια

Είδαμε συνολικά τι είναι το πραγματικό και το τεκμαρτό εισόδημα και τις διαφορές τους ως προς το πώς υπολογίζονται και πώς επηρεάζουν τη φορολογία εισοδήματος.

Ειδικά οι αυξημένες δαπάνες του τεκμαρτού εισοδήματος ενδέχεται να επιβαρύνουν σημαντικά τους φορολογούμενους των οποίων το πραγματικό εισόδημα δεν μπορεί να τις καλύψει.

Για το λόγο αυτό, απαιτείται κατάλληλη διαχείριση των φορολογητέων εισοδημάτων και ορθή δήλωσή τους στη φορολογική διοίκηση, προκειμένου να αποφευχθούν απρόοπτες φορολογικές επιβαρύνσεις.

Εάν, λοιπόν, επιθυμείς πλήρη υποστήριξη σε κάθε στάδιο οργάνωσης των φορολογικών σου υποχρεώσεων και υποβολής της φορολογικής δήλωσής σου, κατέβασε το app του Παρασκευά Φορολογά για Android ή iOS ή επικοινώνησε μαζί μας, ώστε να λάβεις κάθε δυνατή καθοδήγηση!